Op bezoek bij de wijnveiling | ‘Gemiddeld 165 euro voor een fles’

Met zijn natuurstenen gevel en een groot raam waarachter niets te zien is, verschilt veilinghuis Sylvie’s weinig van de andere kantoorgebouwen op het einde van de Leien, vlakbij het Eilandje. Maar wie voorbij de inkomhal van de voormalige zeemanskerk een glazen deur opentrekt, stapt een opslagplaats in die gevuld is met duizenden legendarische flessen. Rechts zie je een rek vol Château Latour, een mythisch domein in Pauillac. Wat verderop staan flessen Mouton Rothschild, nog zo’n naam als een klok uit diezelfde appellatie. En zo gaat het maar door, van een kist met zes flessen Petrus over een magnum La Tâche van het roemruchte Domaine de la Romanée-Conti tot een lot Dom Perignon-champagne uit 1973. Dit moet de lekkerste loods in België zijn.

Zaakvoerder Aart Schutten houdt voor de veiling hier en daar halt om een lot te inspecteren, onder meer bij drie flessen Mouton Rothschild uit 1990. De etiketten - ontworpen door de Iers-Britse schilder Francis Bacon (1909-1992) - zijn licht bevlekt, maar het vulniveau is nog prima, zegt Schutten. ‘Dit noemen we base of neck.’ Hij wijst naar de basis van de fleshals, tot waar de fles gevuld is. ‘Dat is net onder het niveau van pas gebottelde wijn. Niet slecht voor een wijn van meer dan dertig jaar oud.’

Minutieus beschreven

Met zijn inspectie rondt Schutten de voorbereiding af van de grootste veiling die Sylvie’s in zijn 36-jarige bestaan zal houden. Bij die veiling hoort een onlinecatalogus, waarin elke fles minutieus beschreven en gefotografeerd wordt. ‘Een veiling verloopt zo goed als volledig online’, zegt Schutten. ‘Bijna geen enkele kandidaat-koper komt zo’n fles nog zelf bekijken. Veel van onze kopers bieden vanuit het buitenland. Daarom proberen we in de catalogus zoveel mogelijk details te geven over de toestand van elke fles, van de capsule tot het vulniveau. Goede informatie levert een goede veiling op, waarbij niemand zich achteraf bedrogen voelt als hij de flessen in handen krijgt.’ Waar komen al die flessen vandaan? ‘De grote meerderheid komt uit Vlaamse en Nederlandse particuliere kelders. Af en toe wil een professionele handelaar er laten veilen, maar bijna alles wat je hier ziet, komt uit collecties van verzamelaars. Die beseffen soms dat ze hun voorraad toch nooit opgedronken krijgen. Of ze verkopen ze omdat de prijzen door het dak gaan.’

Meer cola dan wijn

Niet elke fles die een vermogende particulier aanbiedt, is geschikt om geveild te worden, zegt Schutten. ‘Je wil flessen met wat prestige die bovendien zeldzaam zijn.’ Zeldzaam betekent niet per se superduur. In lot 4328 zien we zes flessen Nieuw-Zeelandse chardonnay uit 2020, Kumeu River, van Mate’s Vineyard, een domein dat in korte tijd een sterke reputatie verworven heeft. Ze zijn gebotteld met een schroefdop en hebben samen een geschatte waarde van ongeveer 350 euro. Dat is beduidend minder dan de magnumfles Le Pin uit 2000 die 7.000 euro moet opleveren.

Sylvie’s wil alleen flessen aanbieden die in goede staat zijn. Voor een fles in de catalogus komt, onderzoekt een keldermeester ze. Een oude riesling van Egon Müller wordt niet voor de veiling weerhouden. De capsule en de vulstaat blijken onvoldoende. Ook een fles d’Yquem, waarvan de inhoud meer op cola dan op wijn lijkt, zal de veiling niet halen. ‘Dat doen we om gedoe achteraf te vermijden’, zegt Schutten. ‘We verkopen geen flessen waaraan we twijfelen.’

Dat geldt ook voor mogelijke namaak. De duurste flessen ter wereld, zoals Petrus, de wijnen van Romanée-Conti of de Super Tuscan Sassicaia, worden geregeld vervalst. ‘Je kan het zo gek niet bedenken of het gebeurt. Oplichters drukken fake etiketten of stelen flessen uit de wijnmakerij. Alles is al minstens een keer gedaan.’ Dat soort flessen onderzoeken de keldermeesters met uv-licht, op zoek naar geheime markeringen die de domeinen aanbrengen, soms op de fles, soms op het etiket. Schutten is beducht voor namaak. Zijn Amerikaanse collega’s bij Acker, het grootste wijnveilinghuis ter wereld, raakten betrokken bij het vervalsingsschandaal rond meester-fraudeur Rudy Kurniawan.

Zelden in beleggingsportefeuilles

Schutten schat dat de decemberveiling ruim twee miljoen euro kan opleveren. In 2023 zal Sylvie’s veertien miljoen euro omzet halen. Daarmee bevestigt het zijn status van grootste wijnveilinghuis van de Benelux. Schutten, een voormalige bankier van ING, nam Sylvie’s bijna zeven jaar geleden over. Hij loodste het veilinghuis de wereldwijde top tien in. Daarin staan ook beroemde veilinghuizen als Christie’s en Sotheby’s. Sotheby’s veilt tot eind 2024 in verschillende rondes 25.000 flessen van de Taiwanese miljardair Pierre Chen, goed voor een geraamde verkoopwaarde van vijftig miljoen dollar (ruim 46 miljoen euro).

Als groot gespecialiseerd veilinghuis speelt Sylvie’s een sleutelrol in de wereldwijde handel in topwijn. Sommige kopers loggen in vanuit Londen, Los Angeles, New York of Hongkong, plekken met een grote concentratie wijninvesteerders en -traders. Sylvie’s doet vooral zaken met particuliere verzamelaars en traders. ‘Dat zijn partijen die voor een klant op zoek moeten naar die ene magnum Le Pin of andere zeldzaamheden. Investeerders zien we minder. Die zijn ook niet zo geïnteresseerd in oude wijnen. Sommige investeerders kopen kisten van de jongste jaargang Bordeaux en Bourgogne in primeur en bewaren ze in een opslagplaats. Andere fondsen wachten tot de prijzen minder volatiel zijn en kopen iets oudere wijnen. Maar zeldzame, oude wijnen zoals wij die hier veilen, belanden zelden in beleggingsportefeuilles. Onze eindklanten zijn vooral verzamelaars.’

Van dat soort wijnliefhebbers blijken er steeds meer te zijn. ‘Een generatie geleden was topwijn moeilijk bereikbaar. Je kon niet zomaar een fles Mouton Rothschild van dertig jaar oud kopen, zelfs al had je het geld. Nu veilingen online verlopen zijn die flessen toegankelijker geworden. Je kan vanuit je zetel thuis op een oude Petrus bieden.’ Die toegenomen belangstelling verklaart de stijgende omzet van Sylvie’s. ‘We veilen meer kostbare flessen dan ooit. Ook de gemiddelde prijs stijgt. In deze veiling betaal je gemiddeld 165 euro voor een fles. De lat ligt steeds hoger.’

Begin december gingen 17.000 flessen onder de hamer. De oudste was een Madeira uit 1863, de duurste een magnum van Romanée-Conti uit 2009. (De opbrengst van de veiling werd uiteindelijk afgehamerd op ruim 2,2 miljoen euro, nvdr)

Wijn om bijna niet te drinken

Naar schatting 99 procent van de wereldwijde wijn wordt slechts één keer verkocht. De eindklant drinkt de fles leeg en beëindigt daarmee haar commerciële leven.
 
Een miniscuul groepje zeldzame wijnflessen wordt veelvuldig verhandeld voor ze aan hun einde komen. Sommige worden nooit ontkurkt, maar telkens doorverkocht. Het is het lot van wijnen met roemruchte namen als Petrus, Romanée-Conti, Angelus, Cheval Blanc en d’Yquem. Bij dat selecte groepje klassiekers komen af en toe ook nieuwe namen. Sinds de beroemde gids Wine Advocate hem beloonde met de maximumscore van honderd punten wordt de Grüner Veltliner Unendlich uit 2018 van het Oostenrijkse domein F.X. Pichler meer verhandeld dan gedronken.

Voor beleggers vormt de handel in dergelijke topwijnen een alternatieve belegging. Het is een diversificatie voor hun beleggingen in aandelen, vastgoed of obligaties. Op die manier is de secundaire markt voor wijn te vergelijken met de markt voor kunst, oldtimers, zeldzame horloges of een skelet van een Tyranosaurus.

De topwijnmarkt boomde tussen 2003 en 2010, dankzij een paar spectaculair goede oogstjaren en een toevloed aan Chinees en Amerikaans geld. De Liv-ex 100, een index die de prijs van de honderd meest verhandelde topwijnen verzamelt, liet in die zeven jaar ruim een verdrievoudiging zien. Vanaf 2011 zakte de prijs weer, al werden nog records gehaald voor veel bordeauxwijnen van het oogstjaar 2010. Sindsdien wisselen redelijk goede jaren af met korte periodes van prijsdalingen, waardoor de wijnmarkt begin 2022, vlak voor de oorlog in Oekraïne, een alltime high haalde. 2023 was geen goed jaar voor wijnbeleggers. De Liv-ex 1000, de prijsindicator voor de duizend meest verhandelde wijnen, daalde tussen januari en eind september met tien procent.

Wie wil beleggen in wijn kan dat door zelf flessen te kopen en te verkopen, al is wijn minder vlot verhandelbaar dan aandelen of obligaties. Net als bij de handel in kunst spelen veilingen een cruciale rol. Daarom zijn de kosten hoog. Wie bij Sylvie’s een fles koopt, betaalt bovenop de hamerprijs negentien procent commissie.

Beleggen in topwijn kan ook indirect, door deelbewijzen van een fonds te kopen. Het bekendste is The Wine Investment Fund in Londen. Dat investeert in wijnen van een dertigtal legendarische domeinen uit Bordeaux, zoals Petrus, Angelus, Cheval Blanc en d’Yquem, die minstens vier jaar oud zijn. Het fonds heeft tussen 2004 en 2022 een jaarlijkse return van vijf procent gehaald, al moeten beleggers daarvan nog kosten aftrekken, zoals de beheersvergoeding van anderhalf procent en instapkosten. Het fonds vereist een minimum belegging van 10.000 pond (ruim 11.500 euro).

Een derde beleggingsvorm is een hybride tussen drinken en verzamelen. Daarbij brengen deelnemers cash bij elkaar om exclusieve flessen te kopen. Een deel van de aangekochte wijn wordt gezien als belegging, een ander deel drinken de leden op. Het Franse Ficofi is een pionier van dit soort wijnclubs. In België lanceert een groep vermogende particulieren rond sommelier Pieter Fraeyman (Hertog Jan) binnenkort een eigen initiatief onder de naam The Generous.